Pamiętamy

 

Katyń - 85 lat.  Smoleńsk - 15 lat. 

Esej o ostatniej drodze sióstr Franza Kafki w czeskim „Roczniku Żydowskim”

 

Przemysław Dakowicz

Tři sestry Franze Kafky. 

Poslední cesta

 

Ottla

Franz Kafka v dopise ze 14. srpna 1913 přesvědčoval Felici Bauerovou, že není „rozhodný v jednání“, ani „mimořádně smyslný“, ani „příliš štědrý“. Těmito slovy se vyjádřil ke grafologickému rozboru jeho písma, který provedl v sanatoriu jeden z Feliciných známých. Franz odmítl rovněž tvrzení, že oplývá příznačným zájmem o umění a literaturu, který údajně plyne ze sklonu písmen napsaných jeho rukou. „Nemám žádné literární zájmy, ale jsem literaturou, nejsem ničím jiným a ani nemohu být něčím jiným.“ Jak známo, tato formulace („jsem literaturou“ nebo přesněji „jsem utvořen z literatury“) se dá srovnat pouze se slavným výrokem připisovaným Flaubertovi „Madame Bovary c’est moi“ [Paní Bovaryová jsem já] – jde o předpověď naplňující se v sobě samé: Kafka se stal mýtem, společným majetkem čtenářů a vykladačů jeho prózy, zbanalizovaným znakem tajemství, tváří z minulého století – epochy totalitarismů, masového vraždění v průmyslovém rozsahu, vyhasínání Absolutna. 

 

Pożegnanie z „Twórczością”

Tegoroczne numery styczniowy, lutowy i marcowy „Twórczości” są ostatnimi, do których wybrałem poezję i wszystkie teksty o poezji. Szczególnie cieszy mnie numer lutowy, w którym wiersze autorek ukraińskich, Juliji Musakowskiej, Iryny Szuwałowej i Ołesi Mamczyc, w przekładzie Anety Kamińskiej oraz liryka białoruskiego poety Andreja Chadanowicza w przekładzie Pauliny Ciuckiej skonfrontowane zostały z poezją Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego. Marcowymi tekstami nawiązaliśmy do specjalnego numeru ukraińskiego z czerwca 2022, za którego zawartość merytoryczną i artystyczną byłem osobiście odpowiedzialny.  

 

W ciągu tych trzech i pół roku, które spędziłem w redakcji miesięcznika „Twórczość”, właśnie numery „sąsiedzkie”, poświęcone wybranym wątkom z kultur narodów i państw ościennych, wydają mi się inicjatywą najbardziej udaną i płodną intelektualnie. Jestem wdzięczny za to, że jako redaktor prowadzący miałem możliwość zaprojektowania i wypełnienia tekstami także zeszytu „czeskiego” (2022, nr 11) oraz podwójnego, wakacyjnego zeszytu rymkiewiczowskiego (2022, nr 7-8). 

 

W „Twórczości” odpowiadałem nie tylko za dział poezji i książek poetyckich, lecz również za dwie nowe sfery działalności pisma - za spotkania z Autorkami i Autorkami, które cyklicznie, co kwartał, organizowaliśmy w kawiarni Czytelnik Nowe Wydanie, oraz za YouTube miesięcznika. Stronę z filmami stworzyliśmy bez dodatkowych środków finansowych, bez studia nagraniowego, kierując się myślą, że w dobie, gdy wszyscy posiadamy smartfony wyposażone w kamery, warto oddać inicjatywę Autorkom i Autorom, pokazać Ich twarze, głosy oraz ich najbliższe otoczenie. Za wszystkie niedoskonałości montażu filmów, czołówek, oprawy graficznej odpowiedzialny jestem osobiście. Za współudział i wielowymiarową pomoc w przygotowywaniu spotkań autorskich oraz pozyskiwaniu filmów od Autorek i Autorów dziękuję przede wszystkim redakcyjnym Koleżankom, Paniom Zuzannie Liszewskiej, Anecie Wiatr i Małgorzacie Brodackiej.

O konieczności odejścia z pisma, ze względów zdrowotnych i osobistych, poinformowałem kolegium redakcyjne we wrześniu 2024 roku, nieco później z oficjalną prośbą o rozwiązanie umowy zwróciłem się do dyrektora Instytutu Książki. 31 grudnia 2024 roku był ostatnim dniem mojej obecności w „Twórczości”.

Praca na stanowisku redaktora działu poezji i książek poetyckich, następnie także zastępcy redaktora naczelnego „Twórczości”, była dla mnie honorem i wyzwaniem. Starałem się ją wykonywać najlepiej, jak potrafiłem. Za wszystkie błędne decyzje i pomyłki, których - jak sądzę - nie uniknąłem, przepraszam.

Dziękuję redaktorowi naczelnemu, Doktorowi Mateuszowi Wernerowi, za zaproszenie do pracy w „Twórczości”, za okazane mi zaufanie, za oparcie wszelkich działań redakcji na wolności i dialogu, za realizowanie na łamach pisma wizji kultury jako wielkiego continuum, to znaczy: jako zobowiązania, któremu należy sprostać, wobec którego osobiste ambicje i „interesy” nic nie znaczą.

Wyrazy głębokiej wdzięczności zechcą przyjąć redakcyjne Koleżanki i redakcyjni Koledzy, na czele z nieocenioną sekretarz redakcji, Anetą Wiatr. 

Dziękuję wszystkim Autorkom i Autorom, którzy zechcieli mi powierzyć swoje teksty. 

 

Rozmowa w miesięczniku czeskich gmin żydowskich „Roš chodeš”

 

111. rocznica narodzin Bohumila Hrabala - zapowiedź nowych tłumaczeń

 

28 marca 2025 mija 111. rocznica przyjścia na świat autora Zbyt głośnej samotności.

Dzięki życzliwości redaktorów mogłem ją uczcić nowymi tłumaczeniami i rozmowami.

W TOPOSIE (2025, nr 1-2; wyjdzie w przyszłym tygodniu) nieznane polskiemu czytelnikowi wiersze i proza oraz rozmowa z Václavem Kadlecem, łącznie przeszło 50 stron. 

Na łamach TYGLA KULTURY  (2024, nr 2; na półkach księgarń w najbliższych tygodniach) przeprowadzona wspólnie z Milošem Doležalem rozmowa z prof. Josefem Zumrem o jego przyjaźni z Hrabalem.

 

 

Ze styczniowej Pragi - fotografie od Przyjaciół

 

Praga, styczeń 2025 roku. 

Projekcja filmu Sestry Franze Kafky v ghettu Litzmannstadt.

 

sala kinowa Biblioteki Miasta Pragi, tuż przed projekcją

 

Zaproszenie do Milanówka

 

 

Rozmowa w Czeskim Radiu

 

Rozmowy z Petrem Viziną w Czeskim Radiu Plus, która odbyła się w związku z praską projekcją filmu Siostry Franza Kafki w getcie Liztmannstadt można wysłuchać TUTAJ.

Zaproszenie na praską projekcję filmu o siostrach Kafka

 Więcej informacji TUTAJ.

Na podzim 1941 přijely transportem do ghetta Litzmannstadt sestry Franze Kafky Valerie a Gabriele. Ghetto bylo Němci odděleno od zbytku Lodže v roce 1940 a prošlo jím přes 200 000 lidí, mezi nimi také tisíce pražských Židů, zavražděných nejčastěji v německém vyhlazovacím táboře Kulmhof. Przemysław Dakowicz ve svém dokumentárním filmu Siostry Franza Kafki w getcie Litzmannstadt (69 min., 2024) vypráví na autentických místech a s využitím archivních materiálů o posledních měsících života Kafkových sester. Sledujeme také každodennost Litzmannstadtu, z nějž se židovská správa v čele s Chaimem Rumkowským snažila vytvořit fungující město, které by svou prací bylo Němcům potřebné, a tak své obyvatele chránilo. Ghetto bylo druhé největší po varšavském na území okupovaného Polska a zlikvidováno bylo až velmi pozdě, v roce 1944.

O książce „Wyrzygnąć” na antenie Radia Olsztyn

 Audycji red. Ewy Zdrojkowskiej można wysłuchać TUTAJ.

Herbert i pizza...

 

 

Wystąpili: Piotr Grobliński - poeta, wydawca Przemysław Owczarek - poeta, antropolog, dr nauk humanistycznych Michał Kędzierski - poeta, animator kultury Przemysław Dakowicz - poeta, literaturoznawca, dr hab. nauk humanistycznych czytała - Anna Groblińska

 „Łódzkie czyta Herberta” to projekt realizowany przez Łódzki Dom Kultury z okazji przypadającej w 2024 roku setnej rocznicy urodzin pisarza.