Zmartwychwstanie Ossendowskiego.
Milanówek, 17.01.1945
Jarosławowi Markowi Rymkiewiczowi
Zawsze ten ruch: góra–dół, góra–dół, góra–dół.
Wahadło historii zatrzymuje się na mgnienie
i już-już myślisz, że tak zostanie, że świat
zastygnie w zrozumiałej formie, zakwitnie
jak łąka, jak las zaszumi listowiem, będziesz
leżeć wśród łodyg, liści, z źdźbłem trawy
między zębami, wpatrzony w niebo,
w leniwe chmury pod sklepieniem.
Sen spada nagle, przynosząc skądś
głodne twarze, jakby maski pośmiertne,
w których jedynie oczy żyją i właśnie one
krzyczą: wstawaj, ubieraj się, łopata w dłoń,
więc zwlekasz się z barłogu, na plecy
narzucasz kufajkę i podzwaniając kluczami
otwierasz im boczną bramę. Zgrzyta
jak nigdy, jakby odpędzała nocny koszmar,
zawodząc: odejdźcie, odejdźcie, odejdźcie.
Ale trwa sen ciemny. Głodne twarze brzask
wyławia z mroku, zakorzenia w świecie
materii. Prowadzisz je aleją, wśród bukszpanów
wiecznie zielonych, między cyprysami
jak iglice, do świeżego grobu, odrzucasz
zwiędłe wieńce, srebrne szarfy, pogasłe
znicze. Wbijasz ostrze w zmarzłą ziemię,
a wtedy ogarnia cię spazm, drżą w jesionkach
panie Witaczkowa i Krajewska.
Znowu ten ruch: dół–góra, góra–dół.
Tak mija wieczór i poranek, nowego świata
dzień pierwszy. Skostniałe dłonie, grunt
jak kość, wirują
płatki śniegu,
kołaczą w głuche wieko:
hej ho, jest tam kto?
14 kwietnia 2013
KOMENTARZ
Antoni F. Ossendowski (1876–1945) — jeden z
najpopularniejszych i najczęściej tłumaczonych na języki obce pisarzy polskich.
W trakcie wojny domowej w Rosji zaangażowany w działalność antybolszewicką,
współpracował m.in. z rządem Kołczaka. Chroniąc się przed Cze-Ka, zbiegł do
Mongolii, gdzie nawiązał kontakt z baronem Romanem von Ungern-Sternberg,
walczącym z rosyjskimi komunistami. Prawdopodobnie współpracował z którymś z
zachodnich wywiadów, wspomina się także o związkach Ossendowskiego ze służbami
japońskimi. Sławę przyniosły mu książki podróżnicze, przede wszystkim wydany na
początku lat 20. „romans podróżniczy” Przez
kraj ludzi, zwierząt i bogów, zawierający relację z jego podróży z
Krasnojarska do Urgi w Mongolii, oraz powieści, na czele z powieścią
biograficzną Lenin, prezentującą w
skrajnie negatywnym świetle rewolucję bolszewicką i jej przywódcę. W okresie
międzywojennym książki Ossendowskiego zostały przełożone na niemal dwadzieścia
języków i osiągnęły łączny nakład kilkudziesięciu milionów egzemplarzy.
Ossendowski zmarł 3 stycznia 1945 roku. Dwa tygodnie
później w Milanówku, gdzie spoczęło jego ciało, zjawili się enkawudziści.
Sprowadzone przez nich mieszkanki dworu w Żółwinie, gdzie pisarz spędził
ostatnie chwile życia, wskazały miejsce pochówku. Grób został otwarty, by
Rosjanie mogli wykonać kilka fotografii twarzy zmarłego. Niektóre z przekazów
mówią o sprowadzeniu dentysty, zmuszonego do udzielenia pomocy w identyfikacji
ciała. Usta denata miały zostać otwarte sowieckim bagnetem.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz